Bệnh Newcastle, còn được gọi là bệnh gà rù hay dịch tả gà, là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất đối với đàn gà. Bệnh này do virus Newcastle thuộc nhóm Paramyxovirus gây ra, có khả năng lây lan nhanh chóng và gây tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
Để giúp các chủ trang trại nhận biết và đối phó với bệnh Newcastle, chúng ta hãy cùng Đá gà online tìm hiểu kỹ hơn về căn bệnh này.
Bệnh Newcastle ở gà là gì?
Virus Newcastle (APMV-1) là tác nhân gây ra bệnh Newcastle, thuộc họ Paramyxoviridae. Đây là một loại virut RNA đơn, có khả năng gây bệnh cho tất cả các loài gia cầm như gà, vịt, ngan, ngỗng,…
Bệnh Newcastle lần đầu tiên được ghi nhận vào năm 1926 tại Newcastle-upon-Tyne, Anh. Sau đó, bệnh này lan rộng ra toàn cầu và trở thành một trong những bệnh nguy hiểm nhất trong ngành chăn nuôi gia cầm.
Triệu chứng và biến chứng của bệnh Newcastle ở gà
Triệu chứng của bệnh Newcastle thường được chia thành ba thể lâm sàng chính:
Thể quá cấp tính
- Gà bị ủ rũ, xù lông, có biểu hiện của bệnh đường hô hấp (ho, khó thở) và bệnh đường tiêu hóa (tiêu chảy phân xanh, phân lẫn máu).
- Đầu gà bị nghẹo, sưng phù, mào gà trở nên tím tái.
- Có triệu chứng thần kinh như đi đứng không vững, mổ không trúng thức ăn.
- Tỷ lệ chết nhanh chóng, lên tới 100% chỉ sau vài giờ nhiễm bệnh.
Thể cấp tính
- Tỷ lệ đẻ trứng giảm mạnh, chất lượng trứng kém.
- Gà có biểu hiện giảm ăn, ho, khó thở, tiêu chảy phân xanh.
- Xuất hiện triệu chứng thần kinh tương tự thể quá cấp tính.
- Tỷ lệ chết có thể lên đến 100% nếu không được điều trị.
Thể mạn tính
- Xuất hiện ở giai đoạn cuối của đợt bùng phát dịch.
- Gà bị tổn thương thần kinh, biểu hiện hành vi bất thường, mổ không trúng thức ăn.
- Tỷ lệ đẻ của gà đẻ giảm.
- Bệnh kéo dài trong vài ngày đến vài tuần.
Ngoài các triệu chứng trên, bệnh Newcastle còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như xuất huyết nội tạng, viêm phổi, viêm não, bại liệt,… dẫn đến tỷ lệ tử vong cao.
Chẩn đoán và điều trị bệnh Newcastle ở gà
Các phương pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán chính xác bệnh Newcastle, người nuôi có thể dựa vào các phương pháp sau:
- Quan sát triệu chứng lâm sàng và bệnh tích đặc trưng của bệnh như đã mô tả ở phần trên.
- Phản ứng huyết thanh học: Bao gồm phản ứng HA (Haemagglutination), HI (Haemagglutination Inhibition) và phản ứng trung hòa virus. Đây là phương pháp phổ biến và nhanh chóng.
- Phản ứng với kháng thể huỳnh quang: Cho kết quả chẩn đoán nhanh nhất.
Một khi đã xác định được gà mắc bệnh Newcastle, việc điều trị càng sớm càng tốt để hạn chế tối đa thiệt hại.
Các biện pháp điều trị hỗ trợ
Hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị dứt điểm bệnh Newcastle. Tuy nhiên, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp sau để hỗ trợ điều trị:
- Xử lý triệu chứng:
- Dùng Brom-Menthol để long đờm, giải độc
- Bổ sung thảo dược bổ gan thận để tăng sức đề kháng
- Phòng bệnh kế phát và nâng cao sức đề kháng:
- Sử dụng kháng sinh phổ rộng như Ampi Sulfa, Genmoxin để ngăn ngừa nhiễm trùng phụ
- Bổ sung vitamin, khoáng chất, men vi sinh để tăng cường miễn dịch và hỗ trợ phục hồi
Đồng thời, việc cách ly gà bệnh khỏi đàn gà khỏe cũng rất quan trọng để ngăn chặn lây lan. Nếu gà đã quá nặng, không thể qua khỏi thì nên tiêu hủy an toàn để tránh lây lan dịch bệnh.
Lưu ý: Các biện pháp trên chỉ mang tính chất hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn việc phòng ngừa. Do vậy, phòng bệnh vẫn là giải pháp then chốt cần được ưu tiên hàng đầu.
Phòng ngừa bằng tiêm phòng bệnh Newcastle ở gà
Do bệnh Newcastle không có thuốc đặc trị nên việc phòng ngừa đóng vai trò rất quan trọng. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tiêm phòng vaccin cho đàn gà.
Các loại vaccin phổ biến
- Vaccin sống: Sử dụng virus sống nhưng đã được làm nhược độc lực. Loại này dễ sử dụng (cho uống, nhỏ mắt, mũi) và hiệu quả bảo vệ cao.
- Vaccin nhược độc: Tương tự vaccin sống nhưng virus đã được làm giảm độc lực nhiều hơn.
- Vaccin bất hoạt: Virus đã bị vô hoạt hoàn toàn, khả năng bảo vệ kém hơn các loại trên.
Lịch tiêm phòng
- Tiêm mũi vaccin đầu tiên cho gà con khi 5-10 ngày tuổi (tùy loại vaccin), khi kháng thể bẩm sinh bắt đầu giảm.
- Nhắc lại sau 10-14 ngày để tăng hiệu quả bảo vệ.
- Tiếp tục tiêm nhắc lại định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất vaccin.
Các biện pháp phòng ngừa khác
- Vệ sinh chuồng trại: Định kỳ vệ sinh, khử trùng chuồng nuôi và dụng cụ chăn nuôi bằng vôi bột hoặc hóa chất sát trùng.
- An toàn sinh học: Kiểm soát chặt chẽ việc ra vào trang trại, ngăn gia cầm tiếp xúc với mầm bệnh.
- Kiểm dịch: Cách ly và theo dõi gà mới nhập về trong 10 ngày trước khi đưa vào đàn.
Xem thêm: Cho Gà Uống Nước Tỏi: Tăng Đề Kháng, Khỏe Mạnh Đàn Gà
Tác động của bệnh Newcastle ở gà
Tình hình dịch bệnh trên thế giới và Việt Nam
Bệnh Newcastle luôn là mối đe dọa thường trực đối với ngành chăn nuôi gia cầm trên toàn cầu. Tại Việt Nam, những đợt bùng phát dịch Newcastle thường xuyên xảy ra, gây thiệt hại nặng nề cho người chăn nuôi.
Tác động kinh tế
Khi bùng phát dịch, bệnh Newcastle gây tổn thất kinh tế lớn cho trang trại bởi:
- Tỷ lệ tử vong cao, có thể lên tới 100% đàn gà.
- Năng suất giảm mạnh do gà bệnh, giảm đẻ trứng.
- Chi phí điều trị, tiêm phòng và khử trùng chuồng trại tăng cao.
Nguy cơ lây lan sang người và động vật khác
Mặc dù ít xảy ra, nhưng virus Newcastle vẫn có khả năng lây sang người và các loài động vật có vú khác, gây ra các triệu chứng hô hấp và thần kinh. Do đó, cần đặc biệt chú ý các biện pháp an toàn sinh học khi chăn nuôi gia cầm.
Biện pháp phòng chống dịch ở cấp độ quốc gia và quốc tế
Để ngăn chặn sự lây lan của bệnh Newcastle, các cơ quan chức năng cần thực hiện các biện pháp:
- Giám sát và báo cáo kịp thời các ổ dịch phát sinh.
- Xử lý triệt để ổ dịch bằng các biện pháp tiêu hủy, sát trùng, cách ly.
- Kiểm soát chặt chẽ việc vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm qua biên giới.
- Tăng cường các chương trình tiêm phòng vaccin cho gia cầm trong nước.
Bệnh Newcastle luôn là mối đe dọa nghiêm trọng đối với đàn gà và ngành chăn nuôi nói chung. Người chăn nuôi cần nắm rõ cách nhận biết, điều trị và đặc biệt là phòng ngừa bệnh này một cách hiệu quả, đảm bảo sức khỏe cho đàn gia cầm và an toàn cho chính bản thân.
Kết luận
Với những thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh Newcastle, hy vọng bạn đã nắm được kiến thức cơ bản cần thiết. Hãy luôn đặt phòng bệnh lên hàng đầu, thực hiện đầy đủ các biện pháp chăm sóc và theo dõi chặt chẽ tình trạng đàn gà.
Chỉ với sự quan tâm và chú ý đúng mức, chúng ta mới có thể ngăn chặn được những căn bệnh nguy hiểm như Newcastle, đảm bảo sự phát triển bền vững của nghề chăn nuôi. Đừng ngần ngại chia sẻ kiến thức này cho những người xung quanh để cùng nhau nâng cao ý thức phòng bệnh, bảo vệ sức khỏe đàn gia